บทเรียนของผมในตลาดหุ้นขาลง… ช่วงเวลาแห่งการเรียนรู้!

You cannot create experience. You must undergo it.
เราไม่สามารถสร้างประสบการณ์ขึ้นได้เอง เราเพียงแค่ต้องดื่มด่ำกับมัน เมื่อมันเกิดขึ้น

เป็นเวลากว่า 10 ปีแล้วครับ ตั้งแต่ที่ผมเริ่มมีแนวคิดในการ เพิ่มรายได้ และ ลดรายจ่าย เพื่อนำมาเก็บออมลงทุนให้มีทรัพย์สินมากพอจะเลี้ยงตัวได้ โดยไม่ต้องพึ่งพิงรายได้จากงานประจำ จนประมาณต้นปี 2014 ผมก็สามารถออกจากงานประจำ มาทำเว็บ A-Academy แบบ Full-Time ได้สำเร็จ

ช่วงนี้บรรยากาศการลงทุนในตลาดหุ้นค่อนข้างอึมครึม หุ้นตก ปริมาณการซื้อขายลดลง ข่าวสารทางเศรษฐกิจการเมืองต่างๆ ก็ไม่สู้ดีนัก ทำให้ผมย้อนนึกถึงวันเก่าๆ ในช่วงที่ลงทุนสะสมทรัพย์สินในรูปของหุ้นมา ซึ่งผมเริ่มลงทุนในหุ้นอย่างจริงจังในปี 2007 และลงทุนมาจนถึงปัจจุบันนี้ (ก.ค. 2015)

แม้จะเป็นช่วงเวลาสั้นๆ แต่ก็ถือว่าเป็นช่วงเวลาที่ดี เพราะในช่วงนั้นหุ้นขึ้นมาจากแถวๆ 6-700 จุด มาที่ประมาณ 1450 จุด ณ ปัจจุบัน แต่ระหว่างทางก็มีการปรับตัวลงหนักๆ ถึง 3 รอบใหญ่ๆ ด้วยกัน ซึ่งเป็นสิ่งที่ผมอยากจะพูดถึงเป็นพิเศษในบทความนี้

โชคดีได้เจอวิกฤติเร็ว… วิกฤติแรกก็ลูกใหญ่ที่สุดในทศวรรษเลย

ผมรู้จักหุ้นช่วงปี 2005 และปลุกปล้ำลองผิดลองถูกกับมันมา กว่าจะเจอแนวทางที่คิดว่า “ใช่สำหรับตัวเอง” ก็ปลายปี 2006 แล้ว ดังนั้นจุดเริ่มต้นจริงๆ ของผมกับการลงทุนในหุ้นคือตั้งแต่ปี 2007 เป็นต้นมา ซึ่งก็ถือว่าเริ่มได้ดีมาก เพราะปีแรกหุ้นก็ขึ้นจาก 700 จุดไป 900 จุด (+28%) ทำเอาพอร์ต “หลักหมื่น” ของผมเติบโตขึ้นถึงขั้นพลิกชีวิต! ซะเมื่อไหร่ 😛 (เงินมันน้อยครับ ขึ้นยังไงก็ยังอีกไกลจากเป้าหมาย)

ความรู้สึกตอนนั้นมันก็ค่อนข้าง “มั่นใจ” ว่าเราเดินมาถูกทาง เลือกหุ้นดีๆ (ตามที่สอนใน Series 10) แล้วก็ทยอยซื้อทุกเดือนแบบ DCA ไปเรื่อยๆ แบบนี้แหละ น่าจะพาเราไปถึงเป้าได้

แต่แล้วความเป็นจริง (อันโหดร้าย) ของตลาดหุ้นก็แสดงตัวออกมาช่วงกลางปี 2008 ซึ่งเกิด วิกฤติ Sub-Prime หรือ วิกฤติ Hamburger ขึ้นในสหรัฐฯ

ช่วงนั้น SET Index ใช้เวลาประมาณครึ่งปี
ปรับลง 500 จุด จาก 900 จุด ลงไปที่แถวๆ 400 จุด คิดเป็นการปรับลงมากถึง -58% !!!

อยากให้ลองจินตนาการตามดูนะครับ การปรับลงหนักขนาด -58% นี้ หากเทียบกับดัชนีระดับปัจจุบันที่ 1450 จุด จะเทียบเท่าการตกถึง 840 จุดเลย… น่าสะพรึงมาก!

หุ้นตกเยอะ… แล้วทำไมถึงบอกว่าโชคดี ?

เหตุผลแรกคือพอร์ตตอนนั้นยังเล็กมากครับ (พอร์ตหลักหมื่น + เงินลงทุนเพิ่มรายเดือนอยู่หลักพันเอง) ดังนั้น ต่อให้มันเสียหายแบบหมดเกลี้ยงเลย มันก็สร้างใหม่ได้ในเวลาไม่นานแน่ๆ (ตอนนั้นผมอายุประมาณ 24) เต็มที่ก็เหมือนเสียเวลาเปล่าๆ ไปซักสองปีเท่านั้น… แต่นี่ไม่ใช่เหตุผลหลักที่ทำให้ผมรู้สึก “โชคดี” หรอกครับ

เหตุผลหลักคือ “การได้ทำความเข้าใจหลักการที่เลือกใช้อย่างถ่องแท้” ต่างหาก!

เพราะใครๆ ก็พูดได้ว่า “ให้เลือกหุ้นที่ดี ไม่กระจุกเกินไป และทยอยลงทุนแบบ DCA เป็นประจำ” แต่พอขาลงมาจริงๆ เราจะยังทำอย่างนั้นได้อยู่มั๊ย ? หรือแค่ DCA เป็นเฉพาะขาขึ้น ?

ในเวลานั้น… ผมซึ่งเป็น “มือใหม่” ที่เพิ่งสัมผัสตลาดขาขึ้นหนักๆ มาหยกๆ และกำลัง “ระเริง” ในความสำเร็จ เหมือนถูก “ตบหน้า” อย่างแรง

• ข่าวสารต่างๆ เกี่ยวกับการลงทุน ตลาดหุ้น มีแต่ข่าวร้ายๆ ไม่มีทีท่าว่าจะดีขึ้น
• หุ้นที่ (คิดว่า) ดีๆ ที่เราเลือกไว้ แม้แรกๆ จะพอยืนอยู่ได้ แต่สุดท้ายก็ร่วงหนักไม่แพ้ตลาดเหมือนกัน
• ยิ่งทยอยลงทุนในแต่ละเดือน หุ้นก็ยิ่งตกไปเรื่อยๆ
• เดือนแรกๆ ก็ยังพอไหว แต่ทำไปหลายเดือนเข้า มันเหมือนเรากำลังโง่… หวังลมๆ แล้งๆ

ถามสิ่งที่ควรถาม… ในเวลาที่ต้องใช้เหตุผลมากกว่าอารมณ์!

น่าจะเป็นโชคของผม ที่มีความเป็น “เจ้าหลักการ” อยู่พอสมควร เพราะในช่วงที่ใจสั่นหวั่นไหวอยู่นั้น มันก็เกิด “คำถาม” ขึ้นในใจเกี่ยวกับหลักการที่ผมเลือกใช้

Q1 : หุ้นจะตกไปเรื่อยๆ จนไม่มีวันขึ้นเลยใช่หรือไม่ ?

เอ… ไม่น่าใช่นะ เท่าที่เราเรียนรู้มา “ราคาหุ้นในระยะสั้นเปลี่ยนแปลงตามปัจจัยอะไรก็ได้” แต่ว่า “ราคาหุ้นในระยะยาวแปรผันตามกำไรต่อหุ้นของกิจการ” นั่นคือบริษัทที่กำไรยังดี ยังโต ราคาหุ้นตกยังไง สุดท้ายก็จะวิ่งกลับมาสะท้อนกำไรของกิจการจนได้!

หุ้นที่เราเลือกแม้ตอนนี้ราคาจะตก แต่กิจการก็ยังอยู่นี่หน่า คนก็ยังกินยังใช้ ยังขายของได้อยู่ กำไรก็น่าจะยังยืนๆ ได้ ลดก็คงนิดหน่อย พ้นช่วงนี้ไปก็น่าจะดีขึ้นสิ

Q2 : หยุดเฉลี่ยขาลงก่อนมั๊ย… รอให้บรรยากาศดีขึ้นค่อยเริ่มใหม่ ?

อืมม… ตอนที่ศึกษาวิธีการลงทุนแบบ “Dollar-Cost Averaging (DCA)” เนี่ย เค้าก็มีบอกไม่ใช่เหรอว่า เป็นวิธีที่ “เลี่ยงการกะเก็งภาวะตลาด” คือ “ราคาขึ้นก็ซื้อเพื่อรักษาวินัยการลงทุน ราคาลงก็ซื้อเพื่อเฉลี่ยต้นทุนให้ดีขึ้น จากจำนวนหุ้นที่จะซื้อได้มากขึ้น”

แล้วถ้าเราจะทยอยซื้อเฉพาะตอนหุ้นขาขึ้น มันก็ไม่ใช่วิธี DCA แล้วสิ คือทำครึ่งเดียว สรุปว่าจะใช้วิธีการอะไรกันแน่ เพราะถ้าใช้ DCA ก็ต้องเฉลี่ยตอนขาลงด้วย (อันที่จริงๆ ยังมีวิธีจัดการอื่นๆ อีกมากมาย แต่ตอนนั้น รู้ดีแค่วิธีนี้จริงๆ ครับ)

Q3 : แล้วถ้ามันลงไปเรื่อยๆ ยาวนาน ไม่ขึ้นเสียทีล่ะ ?

สรุปว่าจะลงทุนกี่ปีกันแน่ ? จะใช้เงินเดี๋ยวนี้หรือจะใช้ตอนไหน ?
เพราะถ้าจะต้องใช้เงินเร็วๆ นี้ ก็ต้องไม่ใช่วิธีนี้ตั้งแต่ต้นสิ
แสดงว่าก็ยังรอได้หลายปีอยู่ หุ้นที่เลือกก็เลือกดีแล้วไม่ใช่เหรอ ?

Q4 : แล้วกรณีเลวร้ายสุดๆ นานแค่ไหนกว่ามันจะดีขึ้น ?

อนาคตไม่มีใครรู้… แต่ในอดีต ตลาดขาลงกรณีเลวร้ายสุดของหุ้นไทย เคยเกิดขึ้นสองรอบ

• รอบแรก พ.ศ. 2522-2525 (หุ้นตกยาว 4 ปี)
• รอบสอง พ.ศ. 2536-2541 (หุ้นตกยาว 5 ปี)

Q5 : แล้วเราลงทุนได้ยาวกว่านั้นมั๊ย ?

ยาวกว่าสิ… ก็กะจะลงจนมันโตเป็นหลายๆ ล้านนู่นแน่ะ

รักษาวินัยลงทุนไปเรื่อยๆ ผลลัพธ์ก็ไม่เลว!

หลังจากถามเอง-ตอบเอง ไปหลายๆ คำถาม แม้จะยังหวั่นไหวอยู่บ้าง แต่ ณ ตอนนั้นก็คิดว่า ลองดูซักตั้งจะเป็นไรไป พอร์ตก็ไม่ได้ใหญ่โตมากมาย อะไรๆ ก็คิดทบทวนไว้แล้ว

ผลคือเมื่อวิกฤติผ่านพ้นไป ก็พบว่ามีเงินหลายๆ ก้อนที่ได้ซื้อในราคาที่ต่ำมากๆ บางก้อนนี่ แค่ราคาหุ้นกลับมาที่ระดับเดิมก่อนวิกฤติ เงินก้อนนั้นก็กำไรขึ้นมาเกินเท่าตัว (มากกว่า 100%) เลยทีเดียว

ซึ่งหลังจากวิกฤติครั้งนั้น… ผมก็ทำแบบเดิมมาเรื่อยๆ ผ่านวิกฤติขนาดกลางๆ ติดลบ 20-30% มาอีกประมาณ 2 ครั้ง (ช่วงปลายปี 2011 กับ 2014) พร้อมๆ กับที่เงินใหม่ก็เพิ่มขึ้น ตามความก้าวหน้าของหน้าที่การงาน และความรู้จักเลือกใช้จ่ายอย่างรู้หน้าที่ (หน้าที่ของคนหวังมีอิสรภาพทางการเงิน ^_^)

ช่วงนั้นนี่ถึงขั้นแอบอยากให้มันมีวิกฤติ แล้วหุ้นตกหนักๆ ซะบ้าง เพราะหลังวิกฤติทีไร พอร์ตก็โตได้มากทุกที สาเหตุสำคัญก็เพราะมันมีอานิสงฆ์จากเงินก้อนใหม่ๆ โดยเฉพาะเงินโบนัส ที่ผมเอามาลงทุนเกือบทั้งหมด เลยได้ซื้อหุ้นตอนราคาถูกๆ ในปริมาณมาก 🙂

หลักคิดแบบนี้… ยังใช้ได้อยู่มั๊ยในปัจจุบัน ?

ต้องตอบเป็นกรณีๆ ไปครับ ผมคิดว่า หลักคิดแบบนี้ยัง “ใช้ได้” ถ้าท่านใดอยู่ในสถานการณ์ต่อไปนี้

• มีเป้าหมายเพื่อให้เงินลงทุนเติบโต (Growth Objective)
• ระยะเวลาการลงทุนยังเหลืออีกยาวนาน (อย่างน้อยก็ 5-7 ปีขึ้นไป)
• มีการเลือกหุ้นที่ดี หรือ ลงทุนผ่านกองทุนรวมที่มีการเลือกหุ้นที่ดี ที่ระยะยาวกำไรของกิจการจะเติบโตขึ้น
• พอร์ตการลงทุนยังมีขนาดเล็ก เมื่อเทียบกับเงินลงทุนเพิ่มที่จะทยอยใส่เข้ามาในอนาคต
• ไม่มีทักษะ หรือ ไม่ชอบการกะเก็งคาดการณ์ภาวะตลาด

แต่ถ้าไม่เข้าข่าย ตามนี้ผมก็ไม่ค่อยแนะนำ เพราะผมเองก็ไม่ได้ใช้วิธีการนี้แล้ว เนื่องจากวัตถุประสงค์การลงทุนของผมมันเปลี่ยนไปมากจากวันนั้นมาถึงวันนี้

อ้าว… แล้วคุณเอใช้วิธีการไหนล่ะตอนนี้ ?

ทุกวันนี้ผมแทบไม่มีเงินใหม่ใส่เข้าพอร์ตเลย งาน A-Academy นั้นก็ไม่มีรายได้, สัมมนาส่วนใหญ่ก็จัดฟรี, รายได้ที่รับจ๊อบจากการเป็นวิทยากรให้สถาบันการเงินต่างๆ ก็พอใช้ไปแบบเดือนชนเดือน (ช่างน่าสงสาร 😛 แต่ข้อดีก็คือตั้งแต่ลาออกมาปีเศษ ก็ยังไม่ต้องรบกวนเงินจากพอร์ตมาใช้เป็นรายได้)

นั่นคือ ณ ตอนนี้ ถ้าหุ้นตกหนักๆ

• ผมก็ไม่มีเงินใหม่ ให้ถัวเฉลี่ยเข้าไป ต่อให้มีก็น้อยมาก ผลประโยชน์แบบที่เคยได้ก็จะไม่เกิดขึ้นอีกแล้ว
• ถ้าไม่ทำอะไร พอร์ตก็จะลดลงมาก อาจจะมากถึงขั้นหวั่นไหว ต้องกลับไปทำงานประจำ 😛

วัตถุประสงค์การลงทุนของผมตอนนี้ จึง “ไม่ใช่การให้เงินโตเยอะๆ โดยรับความเสี่ยงเต็มที่” แต่เป็น “การให้เงินเติบโต ภายใต้ความเสี่ยงที่จำกัด”

ทุกวันนี้ผมใช้วิธีการบริหารพอร์ตตามที่สอนใน “Series 9 : กลยุทธ์การลงทุน” เป็นหลัก โดยมีกระบวนการหลักๆ ในการบริหารความเสี่ยงแบบ 2 ชั้น คือ

• มีการปรับพอร์ตแบบ Tactical Asset Allocation (ตอนที่ 9-14)
  โดยเพิ่ม/ลด การถือครองเงินสด ไปตามภาวะตลาดที่คาดการณ์ (ส่วนตัวผมดูความถูกแพงผ่าน P/E ของตลาดหุ้นเป็นหลัก ดูแบบซื่อๆ โง่ๆ ตามที่สอนในวิดีโอนั่นล่ะครับ)
• มีการกำหนดจุด Fail-Safe Stop ให้กับพอร์ตการลงทุน (ตอนที่ 22)
  นั่นคือผมมีมูลค่าพอร์ตในใจค่าหนึ่ง ที่จะไม่ยอมให้พอร์ตลดต่ำลงกว่านี้ เพราะถ้าต่ำกว่านี้ มันก็จะไม่สบายใจ ครั่นเนื้อครั่นตัว จนถึงขั้นอาจอยากกลับไปทำงานใหม่ 😛

ผมมีการทดลอง สมมติให้หุ้นที่ถือตกหนักๆ ดูอยู่ตลอด ว่าถ้าตกหนักๆ แล้วพอร์ตจะลงไปขนาดไหน ส่วนใหญ่มันก็ไม่ค่อยถึงจุด Fail-Safe Stop หรอกครับ

ถ้าถึงเมื่อไร คงได้อัพเดท Resume ล่ะ 555+